Ee is de kortste plaatsnaam in Nederland, de enige ook met slechts twee letters. Dit fraaie terpdorp met beschermd dorpsgezicht kent een lange geschiedenis, want al voor het jaar 900 moet er bebouwing zijn geweest. Ee duidt op het Latijnse aqua, wat water betekent. Vandaar dat één van de straten Haven heet. Tot hier was het vroeger mogelijk om met de schepen het dorp te bereiken.
Beschermd dorpsgezicht
In het centrum van het dorp staat de monumentale kerk, tegenwoordig Tsjerke op ‘e Terp genoemd. De kerk is rond 1250 gebouwd. Het gedeelte rond de kerk en de oude dorpskern is aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Door deze bijzondere status is het hart van het dorp met haar gevarieerde bebouwing van huizen en boerderijen een uniek monument dat bewaard is gebleven. De oorspronkelijke terpstructuur kent naast de Omgong vier toegangswegen en paden, te weten Keareweare, Lytse Loane, Haven, Grutte Loane en in het verlengde de Foeke Sjoerdsstrjitte.
Rondje om de kerk
Het pad rondom de begraafplaats van de middeleeuwse kerk in Ee heet de Omgong. Dit voetpad is van bijzondere betekenis. Bij begrafenissen was het een oude gewoonte dat een overledene na de kerkdienst drie maal rond de kerk en het geopende graf werd gedragen, gevolgd door de aanwezigen. Heel lang is dit oude gebruik in ere gehouden, weer later is dit tot één rondgang teruggebracht. Met de aanleg van de nieuwe begraafplaats in het jaar 1947 aan de Stienfeksterwei zijn er weinig begrafenissen meer geweest rond de oude dorpskerk.
Tot 1940 kende Ee een echte boerenbevolking, afgewisseld met landarbeiders en een behoorlijke middenstand. De boerenbedrijven zijn gebleven, maar door mechanisatie zijn de landarbeiders verdwenen. De middenstand is steeds verder gekrompen. Daarentegen bruist het van de nieuwe initiatieven van ‘kleine’ ondernemers.
Uniek vlasmuseum
Een belangrijke bezienswaardigheid in Ee is vlasmuseum Het Braakhok in de Foeke Sjoerdsstrjitte. Dit is het enige museum in de wijde omgeving dat de bewerking van vlas laat zien. In het schuurtje waar het vlasmuseum is ondergebracht was vroeger een echt ‘braakhok’ gevestigd. In de wintermaanden werkten hier mensen die moeite hadden rond te komen. Het was eigenlijk een sociale voorziening. Het ‘braken’ (breken) was de eerste bewerking. Vlas was vroeger een belangrijk landbouwproduct voor de linnen- en lijnolieindustrie.
Mede door dit vlasmuseum wordt Ee tegenwoordig als It Flaaksdoarp (het vlasdorp) op de kaart gezet. Zo is er ook een Flaakspaad en een Flaaksplein.